سیاهِ سفید
تا چه زمانی باید منتظر بمانیم که یک کتاب ایرانی خوب در ژانر کمدی سیاه بخوانیم؟
این ژانر یکی از زیر ژانرهای شناخته شده کمدی در جهان است اما در ادبیات ایران اثر چندان شناخته‌شده‌ای از آن وجود ندارد. یکی از کتاب‌های شناخته‌شده این رسته در یکی دو دهه اخیر که انتشارات مختلف داخلی از جمله نشر چشمه، اقدام به ترجمه آن کرده‌اند، «مغازه خودکشی» است. این کتاب علاوه‌بر فارسی، حدوداً به بیست زبان دیگر نیز ترجمه شده است.
این کتاب 157 صفحه‌ای داستان یک خانواده در زمان و مکان نامعلوم را روایت می‌کند که خدمات خودکشی را به مشتریان ارائه می‌دهند. از آنجایی که دنیای خیالیِ به تصویر کشیده شده در داستان دنیایی غمگین و آخرالزمانی است، خانواده تواچ مشتریان زیادی نیز دارند. البته با وجود این خط اصلی، چیزی که در داستان با آن بیشتر مواجه می‌شویم امیدآفرینی و ایجاد نشاط بهتر و بیشتر برای زندگی کردن است! چراکه نویسنده مطرح فرانسوی این کتاب، برای شوخی آفرینی و ایجاد خنده در مخاطب، با طراحی شخصیت آلن(فرزند کوچک خانواده تواچ) از تکنیک تضاد و تناقض استفاده کرده‌است. این نوجوان سیزده چهارده ساله علی‌رغم دنیایی که در آن زندگی می‌کند پسری خندان و اهل شوخی است؛ به حدی که به‌جای اینکه از محیط پیرامون و خانواده‌اش تاثیر بپذیرد، حتی بر روی آن‌ها تاثیر نیز می‌گذارد. احتمالاً هرکدام از ما جای آلن می‌بودیم، بهخاطر تیکه‌های فراوانی که می‌شنویم و تنبیهاتی که می‌شویم دست از کارهایمان می‌کشیدیم اما او آن‌قدر پشتکار دارد که دست از تلاش برنمی‌دارد و همین تلاش او برای تغییر دنیای موجود در کتاب است که داستان را جلو می‌برد.
از کتاب مغازه خودکشی به قلم نویسنده فرانسوی ژان تولی، اقتباس‌های مختلفی شده‌است که شناخته‌شده‌ترین آن، انیمیشنی فرانسوی است. در ایران نیز دو تئاتر براساس این کتاب روی صحنه رفته‌اند. همچنین در چهلمین دوره از جشنواره فیلم کوتاه تهران نیز فیلم «خودکشی به سبک نیچه» با اقتباسی آزاد از این کتاب حضور داشت که توانست به موفقیت قابل توجهی نیز دست یابد. همین تعداد اقتباس زیاد از این اثر خود موید آن است که با یک کتاب معمولی روبه‌رو نیستیم و می‌توان آن را به همه بدون استثنا توصیه کرد!
